Kwas Hialuronowy: Właściwości, Zastosowanie i Korzyści

Co to jest kwas hialuronowy?

Kwas hialuronowy (HA) to naturalnie występujący w organizmie związek chemiczny. Należy on do grupy polisacharydów, a dokładniej glikozaminoglikanów (GAG). Jest podstawowym składnikiem macierzy zewnątrzkomórkowej. Znajduje się w wielu tkankach i płynach ustrojowych.

Największe stężenie kwasu hialuronowego występuje w skórze. Stanowi on ponad 50% jego całkowitej zawartości w ciele. Występuje również w mazi stawowej oraz ciele szklistym oka. Po raz pierwszy został wyizolowany w 1934 roku. W organizmach najczęściej przybiera postać soli sodowej, czyli hialuronianu sodu. Dorosły człowiek o masie 70 kg ma w sobie około 15 gramów tej substancji.

Jakie właściwości ma kwas hialuronowy?

Kwas hialuronowy posiada unikalne właściwości higroskopijne. Oznacza to, że ma zdolność wiązania dużych ilości wody. Jedna cząsteczka HA potrafi związać około 250 cząsteczek wody. Niektóre źródła podają, że może związać nawet tysiąc razy więcej wody niż wynosi jego masa. Dzięki temu doskonale nawilża tkanki.

Inną ważną cechą jest jego lepko-sprężystość. Nadaje tkankom odpowiednią elastyczność i sprężystość. Kwas hialuronowy jest również substancją biozgodną. Oznacza to, że jest dobrze tolerowany przez ludzki organizm. Rzadko wywołuje reakcje alergiczne czy podrażnienia. Jego naturalne pochodzenie sprawia, że jest bezpieczny w stosowaniu.

Geniusz tkwi w prostocie – kolejny raz potwierdza się ta maksyma.

Inspiracji najlepiej szukać w naturze.

Jak działa kwas hialuronowy w organizmie?

Kwas hialuronowy pełni wiele istotnych funkcji w ludzkim ciele. W skórze odpowiada za jej prawidłowe nawilżenie i jędrność. Tworzy swoiste rusztowanie dla komórek skóry. Utrzymuje odpowiednią objętość i elastyczność tkanki skórnej.

W stawach jest głównym składnikiem mazi stawowej. Maź stawowa zmniejsza tarcie między powierzchniami stawowymi. Działa jak smar i amortyzator, chroniąc chrząstkę stawową. W narządzie wzroku kwas hialuronowy wchodzi w skład ciała szklistego. Pomaga utrzymać odpowiednie ciśnienie wewnątrzgałkowe.

Organizm samodzielnie produkuje kwas hialuronowy dzięki enzymom zwanym syntazami hialuronianowymi. Jednocześnie podlega on ciągłej degradacji przez enzymy – hialuronidazy. Czas półtrwania HA w skórze wynosi około 12 godzin. W chrząstce może utrzymywać się nawet do trzech tygodni. Szacuje się, że każdego dnia rozpadowi ulega około 30% kwasu hialuronowego w organizmie.

Spadek poziomu kwasu hialuronowego z wiekiem

Ilość kwasu hialuronowego w organizmie maleje wraz z wiekiem. Proces ten rozpoczyna się już około 25. roku życia. Staje się bardziej zauważalny po 30. roku życia. Osoby po 40. roku życia mają nawet o połowę mniej HA niż dwudziestolatkowie. Po 50. roku życia utrata może sięgać 50%.

W wieku około 70 lat poziom kwasu hialuronowego może być niższy o 80% w porównaniu do wieku 40 lat. Po 80. roku życia obserwuje się niemal całkowity zanik tej substancji w skórze. Spadek ilości HA prowadzi do widocznych oznak starzenia. Skóra traci nawilżenie, elastyczność i jędrność. Pojawiają się zmarszczki. Zmniejszona ilość HA w stawach może prowadzić do bólu i ograniczenia ruchomości.

Wykres przedstawiający spadek poziomu kwasu hialuronowego wraz z wiekiem.

Rodzaje kwasu hialuronowego i jego pozyskiwanie

Wyróżniamy różne rodzaje kwasu hialuronowego. Różnią się one masą cząsteczkową i strukturą. Wyróżnia się formy małocząsteczkowe, średniocząsteczkowe i wielkocząsteczkowe. Mają one różne właściwości i zastosowania w kosmetykach oraz medycynie.

Kwas hialuronowy może być usieciowany lub nieusieciowany. Kwas nieusieciowany ma działanie głównie nawilżające. Kwas usieciowany tworzy gęstszą sieć. Stosuje się go jako wypełniacz, na przykład do redukcji zmarszczek. Efekty jego działania utrzymują się dłużej, nawet do 12 miesięcy.

Dawniej kwas hialuronowy pozyskiwano głównie z tkanek zwierzęcych. Najczęściej były to grzebienie kogucie lub gałki oczne bydła. Obecnie dominuje produkcja biotechnologiczna. Wykorzystuje się do tego celu hodowle specjalnych szczepów bakterii, głównie z rodzaju Streptococcus. Ta metoda pozwala uzyskać czysty i bezpieczny produkt. Nazywany jest on czasem "wegańskim kwasem hialuronowym".

• Sugestia: Warto wybierać preparaty HA otrzymywane metodami biotechnologicznymi. Są one bezpieczniejsze i nie niosą ryzyka reakcji alergicznych na białka zwierzęce.

Zastosowanie kwasu hialuronowego w kosmetyce i medycynie estetycznej

Kwas hialuronowy jest jednym z najpopularniejszych składników w kosmetyce. Znajduje się w wielu produktach do pielęgnacji skóry. Są to kremy, serum, maseczki. Jego głównym zadaniem jest nawilżanie i działanie przeciwstarzeniowe. Regularne stosowanie kosmetyków z HA poprawia kondycję skóry.

Medycyna estetyczna szeroko wykorzystuje kwas hialuronowy. Jest on jedną z najczęściej stosowanych substancji wypełniających. Zabiegi z jego użyciem pozwalają na:

• Wypełnianie zmarszczek i bruzd (np. nosowo-wargowych).
• Powiększanie i modelowanie ust.
• Modelowanie konturów twarzy (policzki, żuchwa, broda) – wolumetria.
• Korektę kształtu nosa.
• Wypełnianie tzw. "doliny łez" pod oczami.
• Intensywne nawilżanie skóry (mezoterapia).
• Odbudowę objętości twarzy utraconej z wiekiem.
• Rekonstrukcję zmian pourazowych.

Efekty zabiegów z użyciem kwasu hialuronowego są widoczne niemal natychmiast. Skóra staje się wygładzona, nawilżona i bardziej napięta. Poprawia się jej elastyczność i ogólny wygląd. Zabiegi te są polecane osobom w różnym wieku. Mogą stanowić element profilaktyki przeciwstarzeniowej.

Wykres przedstawiający popularność zabiegów z użyciem kwasu hialuronowego.

• Sugestia: Aby uzyskać najlepsze efekty, stosuj kosmetyki z kwasem hialuronowym regularnie, rano i wieczorem. Nakładaj je na lekko wilgotną skórę, a następnie zastosuj krem lub olejek okluzyjny, aby zatrzymać nawilżenie.

Kwas hialuronowy w medycynie – ortopedia, okulistyka, ginekologia

Kwas hialuronowy znajduje zastosowanie nie tylko w estetyce. Jest cennym narzędziem w różnych dziedzinach medycyny. W ortopedii stosuje się go w leczeniu chorób zwyrodnieniowych stawów. Iniekcje dostawowe z kwasu hialuronowego, zwane wiskosuplementacją, poprawiają ruchomość stawów. Zmniejszają ból poprzez uzupełnienie mazi stawowej.

Moim zdaniem najlepsze działanie wykazuje w zmianach chondromalacyjnych - podkreśla dr Andrzej Jurkowski z Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Łęcznej.

W okulistyce kwas hialuronowy jest składnikiem nawilżających kropli do oczu. Pomagają one w leczeniu zespołu suchego oka. Stosuje się go również podczas zabiegów chirurgicznych. Na przykład przy laserowej korekcji wzroku czy implantacji soczewek wewnątrzgałkowych.

Nawilżające krople do oczu z optymalną zawartością kwasu hialuronowego rekomendujemy pacjentom m.in. w zespole suchego oka, w podrażnieniu oka - wskazuje dr hab. Bartłomiej Kałużny z Kliniki Oftalmika z Bydgoszczy.

Ginekologia również korzysta z właściwości kwasu hialuronowego. Preparaty z HA przyspieszają gojenie ran pooperacyjnych. Stosuje się je na szyjce macicy, sromie i pochwie. Pomagają w leczeniu suchości i atrofii pochwy. Znajdują zastosowanie także w ginekologii estetycznej. Dermatologia kliniczna wykorzystuje HA w terapii ran, oparzeń i blizn potrądzikowych.

Suplementacja kwasem hialuronowym

Na rynku dostępne są suplementy diety zawierające kwas hialuronowy. Występują w formie tabletek, kapsułek lub płynów. Suplementacja doustna ma na celu wsparcie naturalnej produkcji HA. Może przyczynić się do poprawy nawilżenia skóry oraz kondycji stawów.

Badania sugerują, że doustne przyjmowanie HA może być korzystne. Jedno z badań klinicznych z 2017 roku wykazało redukcję zmarszczek. Pacjenci przyjmowali 120 mg kwasu hialuronowego dziennie przez 12 tygodni. Efektywna dawka doustna zwykle wynosi od 120 do 200 mg na dobę. Zaleca się kontynuowanie suplementacji przez co najmniej 3 miesiące.

Wykres przedstawiający główne źródła dostarczania kwasu hialuronowego.

Warto również zwrócić uwagę na dietę. Niektóre produkty mogą wspierać naturalną produkcję kolagenu i kwasu hialuronowego. Są to na przykład:

• Buliony gotowane na kościach.
• Podroby (wątroba, serca).
• Soja i jej przetwory (tofu, tempeh).
• Warzywa korzeniowe, np. pietruszka.
• Nasiona i olej lniany.
• Produkty bogate w witaminę C (wspomaga syntezę kolagenu).

• Sugestia: Rozważ suplementację kwasem hialuronowym, jeśli masz problemy ze stawami lub chcesz poprawić kondycję skóry od wewnątrz. Pamiętaj o konsultacji z lekarzem lub farmaceutą.

Bezpieczeństwo stosowania i przeciwwskazania

Kwas hialuronowy jest generalnie uważany za substancję bezpieczną. Jego biokompatybilność sprawia, że jest dobrze tolerowany przez organizm. Potwierdzają to liczne badania. Skutki uboczne są rzadkie, zwłaszcza przy stosowaniu kosmetyków.

Po zabiegach iniekcyjnych mogą wystąpić przejściowe reakcje. Są to najczęściej zaczerwienienie, obrzęk, ból lub siniaki w miejscu podania. Zwykle ustępują samoistnie w ciągu kilku dni. Poważniejsze powikłania, jak infekcje czy grudki, zdarzają się rzadko.

Istnieją jednak pewne przeciwwskazania do stosowania kwasu hialuronowego. Dotyczą one głównie zabiegów iniekcyjnych. Należą do nich:

• Ciąża i okres karmienia piersią.
• Aktywne infekcje skórne w miejscu planowanego zabiegu (np. opryszczka).
• Choroby autoimmunologiczne w aktywnej fazie.
• Choroby nowotworowe (aktywne lub przebyte w ciągu ostatnich 5 lat).
• Skłonność do tworzenia blizn przerostowych (keloidów).
• Zaburzenia krzepliwości krwi lub przyjmowanie leków przeciwzakrzepowych.
• Uczulenie na kwas hialuronowy lub inne składniki preparatu.
• Niewyrównana cukrzyca.

Przed podjęciem decyzji o zabiegu z użyciem kwasu hialuronowego, konieczna jest konsultacja z lekarzem specjalistą.

Podsumowanie: Dlaczego kwas hialuronowy jest tak ceniony?

Kwas hialuronowy zawdzięcza swoją popularność wszechstronnym właściwościom. Jego zdolność do wiązania wody czyni go niezastąpionym składnikiem nawilżającym. Naturalne pochodzenie i biokompatybilność gwarantują wysoki profil bezpieczeństwa. Jest skuteczny zarówno w pielęgnacji skóry, jak i w leczeniu schorzeń stawów czy oczu.

W medycynie estetycznej pozwala na uzyskanie naturalnych efektów odmłodzenia. Redukuje zmarszczki, modeluje owal twarzy i poprawia jakość skóry. W medycynie znajduje zastosowanie w ortopedii, okulistyce i ginekologii. Kwas hialuronowy to prawdziwy "eliksir młodości" i zdrowia. Jego rola we współczesnej kosmetologii i medycynie jest nie do przecenienia.

• Sugestia: Rozważ zabiegi lub kosmetyki z kwasem hialuronowym. Mogą one pomóc zachować młodzieńczy wygląd i dobrą kondycję skóry na dłużej.